Chun a bheith incháilithe do bhreithniú um Theaghais Cíosa Costais, ní mór duit na critéir seo a leanas a chomhlíonadh:
Is ionann do ghlanioncam teaghlaigh in aghaidh na bliana €66,000, nó níos lú, le haghaidh teaghaisí cíosa costais i mBaile Átha Cliath, agus €59,000, nó níos lú, in aghaidh na bliana le haghaidh teaghaisí cíosa costais aon áit eile.
Níl tú ag fáil aon tacaíochtaí tithíochta sóisialta (lena n-áirítear forlíonadh Cíosa nó ÍCT).
Níl maoin agat.
Is ionann líon do theaghlaigh agus an líon tí arna fhógairt. Tá gach duine sa teaghlach ina gcónaí in Éirinn tráth a dhéantar an t-iarratas.
Is acmhainn duit costas an chíosa don teach a íoc.
D'fhonn a bheith curtha san áireamh le haghaidh Tithíocht Cíosa Costais, ní mór breac-chuntas soiléir a thabhairt ar an gcaoi a bhfuil an ríomh i ndáil leis an nglanioncam teaghlaigh agat déanta agat, mar aon le doiciméid a dtacaíonn leis. Déanfar tástáil inacmhainneachta lena chinntiú go mbeidh an cumas agat an cíos costais a ghearrtar a íoc.
Déanfar tástáil inacmhainneachta lena chinntiú go bhfuil an cíos a ghearrfar thart ar 35% de do ghlanioncam teaghlaigh. Má tá sé níos airde ná sin, féadfaidh an soláthraí cíosa costais rogha a thabhairt duit fianaise a sholáthar, bunaithe ar d'ioncam reatha, go bhfuil an cíos céanna nó níos airde íoctha agat le dhá bhliain anuas. Caithfidh an soláthraí a fheiceáil nár mhainnigh tú an cíos sin a íoc.
An tIarratas Agam
Is iad Comhlachtaí Ceadaithe Tithíochta agus an Ghníomhaireacht Forbartha Talún a chuireann teaghais cíos costais ar fáil faoi láthair. Soláthróidh údaráis áitiúla teaghais Cíos Costais amach anseo. Ba cheart duit súil a choinneáil ar shuíomhanna gréasáin na soláthraithe reatha le haghaidh faisnéise ar fhorbairtí nua. Féadfar scéimeanna Cíosa Costais a fhógairt ar shuíomhanna gréasáin réadmhaoine freisin.
Nuair a fhógraítear forbairt Cíosa Costais, deimhneofar dáta oscailte agus dáta deireanach araon. I bhformhór na gcásanna, glacann soláthraithe Cíosa Costais le hiarratais ar ardán ar líne. Ba cheart nasc díreach chuig an bpróiseas iarratais a bheith ar fáil ar a shuíomh gréasáin. Mura luann siad a mhalairt, is é seo an t-aon bhealach chun iarratas a dhéanamh.
Luafar é seo go soiléir san fhógra ón soláthraí Cíosa Costais. B'fhéidir nach mbeidh ort do dhoiciméid a uaslódáil ag an gcéim chlárúcháin, ach ba cheart go mbeadh na doiciméid seo a leanas réidh agat nuair a chláraíonn tú an spéis atá agat toisc go bhféadfar teorainn ama chun do dhoiciméid a uaslódáil a bheith i bhfeidhm.
Cruthúnas féiniúlachta i ndáil le gach duine den teaghlach,
Cruthúnas ar an Seoladh Baile,
Cruthúnas cónaitheachta,
Cruthúnas ar ioncam i ndáil le gach duine den teaghlach atá os cionn 18,
Teistiméireacht fostóra i ndáil le gach duine den teaghlach atá os cionn 18,
Ráitis bhainc i ndáil le gach duine den teaghlach atá os cionn 18 mbliana d'aois,
Teistiméireacht tiarna talún i ndáil le gach duine den teaghlach atá os cionn 18. Más rud é nach raibh teaghais amach ar cíos agat go dtí seo, féadfar go n-iarrfar ort faisnéis bhreise a sholáthar lena n-áirítear teistiméireacht charachtair agus fianaise ar chuntas teiste de choigilteas nó ranníocaíocht le haghaidh speansais teaghlaigh.
Cruthúnas Aitheantais
Pas Reatha Bailí arna Shíniú
Cárta Pas Reatha Bailí
Doiciméad Taistil Reatha Bailí
Ceadúnas Tiomána AE/LEE reatha bailí – ní mór grianghraf a bheith air (glacadh le Ceadúnas Sealadach Éireannach)
Cárta Aitheantais Náisiúnta AE reatha
Cruthúnas ar Sheoladh Baile
Bille Fóntas e.g. bille teileafóin, fóin póca, gáis, leictreachais, teasa, ola, um bailiú dramhaíola (i gcás inarb é bille fóntais an chéad bhille, teastaíonn an dara cineál fíoraithe seolta)
Comhfhreagras ó Institiúid Airgeadais Rialaithe atá ag feidhmiú i bPoblacht na hÉireann (Árachas, Banc, Cumann Foirgníochta, Comhar Creidmheasa, Cuideachta Cárta Creidmheasa)
Comhfhreagras ó Roinn / Comhlacht Rialtais.
Ba cheart ainm agus seoladh an iarratasóra, i gcomhréir leis an seoladh a úsáidtear san iarratas, a bheith luaite ar an mbille fóntais nó ar chomhfhreagras ábhartha eile. Ba chóir go mbeadh an dáta ar an gcomhfhreagras ábhartha uile laistigh de na 3 mhí roimhe sin.
Cruthúnas ar Chónaitheacht i bPoblacht na hÉireann.
Is iad seo a leanas na doiciméid atá incháilithe mar chruthúnas cónaithe (Ba cheart gur doiciméid iad dar dáta laistigh den 12 mhí dheireanacha):
Achoimre ar Shonraí Fostaíochta (P60 roimhe seo)
Ráiteas ar Íocaíochtaí/Sochair ón Roinn Coimirce Sóisialaí
Comhaontú tionóntachta má tá tú ag ligean ar cíos
Ráitis bhainc do thréimhse 3 mhí ar a laghad ar a léirítear idirbhearta ó lá go lá nó Dochair Dhíreacha le haghaidh billí fóntais
Litir fostaíochta ó d'fhostóir reatha, ina bhfuil d'ainm, do sheoladh agus an dáta ar thosaigh tú ag obair sonraithe
Cruthúnas ar ioncam
Má tá tú fostaithe:
Achoimre ar Shonraí Fostaíochta (P60 roimhe seo) don bhliain chánach arna críochnú is déanaí
Duillíní pá na trí mhí is deireanaí
Ráiteas Dliteanais (lch 21)
Más féinfhostaithe atá tú:
cuntais 1 bliana ar a laghad, mar aon le ráiteas comhardaithe cánach cothrom le dáta agus fáltas ó réamhcháin.
Ioncam Leasa Shóisialaigh
Fianaise dhoiciméadach ar gach íocaíocht árachais shóisialaigh agus chúnaimh shóisialaigh, liúntais agus pinsin atá á bhfáil ag duine den teaghlach. Toisc go gcuirtear ioncam na daoine sa teaghlach atá os cionn 18 mbliana d'aois san áireamh freisin sa mheasúnú lena cháiliú, tá gá le fianaise ar íocaíochtaí i ndáil leis na daoine den teaghlaigh seo freisin.
Ráiteas Bainc
ba chóir don dáta air seo a bheith laistigh de na 6 seachtaine roimhe sin.
Teistiméireacht Fostóra
ba chóir don dáta air seo a bheith laistigh de na 6 seachtaine roimhe sin.
Teistiméireacht Tiarna Talún
ba chóir don dáta air seo a bheith laistigh de na 6 seachtaine roimhe sin.
Seo a leanas samplaí de mhéid na dteaghaisí a d'fhéadfaí a mheas a bheith oiriúnach i gcás líon tí teaghlaigh éagsúla.
Maoin aon-leaba - oiriúnach do dhuine singil nó do lánúin atá ag comhchónaí.
Maoin dhá-leaba - oiriúnach do bheirt aosach nó lánúin atá ag comhchónaí/tuismitheoir aonair le 1 leanbh nó níos mó.
Maoin trí-leaba - oiriúnach do thriúr aosach nó do lánúin atá ag comhchónaí/tuismitheoir aonair le 2 leanbh nó níos mó acu in aontíos.
Maoin ceithre-leaba - oiriúnach do cheathrar aosach, lánúin atá ag comhchónaí/tuismitheoir aonair le 3 leanaí nó níos mó
Ríomhtar glanioncam teaghlaigh tríd an nglanioncam do gach duine den teaghlach atá 18 mbliana d'aois agus níos sine a shuimiú. Ciallaíonn glanioncam go ndéantar cáin ioncaim, muirear sóisialta uilíoch, asbhaintí a bhaineann le pinsin agus ÁSPC a asbhaint ón ollioncam inmheasúnaithe is ábhartha. Féadfar go n-iarrfar ort na doiciméid seo a leanas a sholáthar chun tacú d'fhonn d'ioncam teaghlaigh nua a ríomh:
Má tá tú fostaithe:
Achoimre ar Shonraí Fostaíochta (P60 roimhe seo) don bhliain chánach arna críochnú is déanaí.
Duillíní pá na trí mhí is deireanaí.
Ráiteas Dliteanais (P21 roimhe seo).
Más féinfhostaithe atá tú:
Cuntais 1 bliana ar a laghad, mar aon le ráiteas comhardaithe cánach cothrom le dáta agus fáltas ó réamhcháin.
Ioncam Leasa Shóisialaigh:
fianaise dhoiciméadach ar gach íocaíocht árachais shóisialaigh agus chúnaimh shóisialaigh, liúntais agus pinsin atá á bhfáil ag duine den teaghlach. Toisc go gcuirtear ioncam na daoine sa teaghlach atá os cionn 18 mbliana d'aois san áireamh freisin sa mheasúnú lena cháiliú, tá gá le fianaise ar íocaíochtaí i ndáil leis na daoine den teaghlach seo freisin.
Féadfar neamhaird a dhéanamh ar ioncam ó na foinsí seo a leanas, i ngach cás, chun ioncam a mheasúnú:
Sochar linbh nó íocaíocht caomhnóra.
Íocaíochtaí riachtanas eisceachtúla nó práinneacha.
Liúntas cúramóra.
Scoláireachtaí nó deontais ardoideachais.
Íocaíochtaí cúraim altrama.
Liúntas cúraim baile.
Liúntais/cúnamh ó charthanais.
Liúntas breosla.
Liúntas soghluaisteachta.
Liúntas maireachtála aonair.
Forlíonta cíosa nó úis morgáiste; agus
Íocaíochtaí faoi scéimeanna FÁS.
Ba chóir duit litir a chur isteach leis an doiciméadú tacaíochta agus leagtha amach inti an chaoi a bhfuil do ríomh le haghaidh an ghlanioncaim teaghlaigh déanta agat. Ba cheart an t-ioncam i ndáil le gach duine den teaghlach atá os cionn 18 a áireamh.
Doiciméid um chruthúnas ar ioncam is gá:
Má tá tú fostaithe:
Achoimre ar Shonraí Fostaíochta (P60 roimhe seo) don bhliain chánach arna críochnú is déanaí
Duillíní pá na trí mhí is deireanaí
Ráiteas Dliteanais (lch 21)
Má tá tú féinfhostaithe
cuntais 1 bliana ar a laghad, mar aon le ráiteas comhardaithe cánach cothrom le dáta agus fáltas ó réamhcháin.
Ioncam Leasa Shóisialaigh
fianaise dhoiciméadach ar gach íocaíocht árachais shóisialaigh agus chúnaimh shóisialaigh, liúntais agus pinsin atá á bhfáil ag duine den teaghlach. Toisc go gcuirtear ioncam na daoine sa teaghlach atá os cionn 18 mbliana d'aois san áireamh freisin sa mheasúnú lena cháiliú, tá gá le fianaise ar íocaíochtaí i ndáil leis na daoine den teaghlach seo freisin.
Tá an cíos costais bunaithe ar an gcostas atá i gceist chun an teaghais cíosa costais a thógáil, a bhainistiú agus a chothabháil, agus ar an gcostas sin amháin. Socraítear cíosanna costais ag leibhéal níos ísle ná cíosanna an mhargaidh sa cheantar ina bhfuil an fhorbairt suite. I bhformhór na gcásanna, beidh na cíosanna costais 25% níos ísle ná cíosanna an mhargaidh sa cheantar.
Is é an éarlais ná cíos aon mhí amháin lúide €50.
Fógraítear gach forbairt Cíosa Costais ar leithligh. Is féidir leat iarratas a dhéanamh a luaithe a fhógraítear forbairt agus ní féidir leat ach iarratas amháin a dhéanamh in aghaidh na scéime Cíosa Costais.
Ní féidir, ní cheadaítear ach iarratas amháin in aghaidh an teaghlaigh i ndáil le gach aon fhorbairt ar leithligh. Mar sin féin, sa chás nár éirigh leat, is féidir leat iarratas a dhéanamh ar an gcéad fhorbairt eile ar Chíos Costais arna fógairt. Má dhéanann do theaghlach iarratais iolracha ar aon fhorbairt amháin, d'fhéadfaí tú a dhícháiliú ó chéim an chrannchuir.
Ní gá, ní gá duit a bheith i do chónaí sa cheantar áitiúil ina bhfuil an scéim Cíosa Costais lonnaithe.
D'fhonn a chinntiú go ndéantar teaghaisí cíosa costais a ligean ar an mbealach is cothroime agus is trédhearcaí agus is féidir, úsáidtear córas crannchuir chun iad a ligean ar cíos. Sa chrannchur, cruthófar liosta randamach de na hiarratasóirí go léir. Nuair a thagann tréimhse fógraíochta na scéime chun deiridh, socrófar dáta chun an crannchur a rith. Déanann tríú páirtí monatóireacht ar an gcrannchur agus coinnítear rian iniúchta iomlán i ndáil le gach tarraingt.
Má éiríonn leat agus go roghnaítear d'ainm sa chrannchur, ba cheart go rachfar i dteagmháil leat laistigh de 10 lá ó dháta na crannchuir. Déanfaidh an soláthraí Cíosa Costais teagmháil leat sa chás nach éiríonn leat freisin.
Agus Mé sa Teaghais Cíosa Costais Agam
Toisc gur teaghaisí ar cíos fadtéarmach atá i gceist, teaghaisí gan troscán is ea na hárasáin agus na tithe. Sa tslí sin, ligtear do chónaitheoirí a dteaghaisí a chur ar fáil de réir an stíl a dtaitníonn leo féin. Féadfar na míreanna seo a leanas a bheith áirithe, áfach;
Ní mór duit gach fóntas (leictreachas, idirlíon, teileafón, etc.) a shocrú tú féin
Is rogha cíosa daingean fadtéarmach iad teaghaisí cíosa costais chomh fada is nach mbíonn fadhbanna ann maidir le sárú ar do chuid oibleagáidí tionóntachta nó riaráistí cíosa. Tar éis sé mhí as a chéile a bheith i seilbh, tionóntacht d'fhad gan teorainn a bheidh ann. Beidh tionóntacht agat chomh fada agus is mian leat leanúint ar aghaidh i do chónaí sa teaghais agat ach amháin ar choinníoll go gcomhlíonfaidh tú na hoibleagáidí tionóntachta agat agus go leantar leis an teaghais a fhreastal ar do riachtanais féin agus riachtanais na ndaoine a chónaíonn leat i ndáil le líon na spásanna leapa agus méid agus comhdhéanamh na n-áititheoirí.
Ní bheidh, níl teaghaisí Cíosa Costais ar fáil le ceannach faoi láthair.
Beidh sé seo de rogha an tsoláthraí Cíosa Costais a bhfuil an teaghais Cíosa Costais á ligean aige. I roinnt forbairtí, féadfar nach mbeidh sé indéanta peataí a cheadú.
Déantar measúnú ar do chúinsí ag an gcéim iontrála. Má thagann ardú ar do ghlanioncam teaghlaigh os cionn €66,000 (i mBaile Átha Cliath) nó €59,000 (lasmuigh de Bhaile Átha Cliath) tar éis duit do chomhaontú tionóntachta a shíniú agus aistriú go dtí an teaghais, beidh tú fós i dteideal leanúint ar aghaidh an mhaoin a fháil ar cíos. Má thagann aon athrú eile ar do chúinsí, ba chóir duit labhairt le do sholáthraí Cíosa Costais, láithreach bonn.